Je kunt vandaag de dag geen vakblad openslaan of het gaat over de rollen van de financiële functie in het algemeen en de moderne controller in het bijzonder. Het lijkt daarbij steeds vaker vast te zitten op de ‘financiële’ component. De een ziet nog steeds een wat traditionele financiële functie die waarborgen biedt zodat er netjes met ‘de centen’ wordt omgesprongen. Hoofdzakelijk gericht op verantwoording aan allerlei belanghebbenden. Financieel is hier vooral financieel-administratief. De ander ziet die verantwoordingsrol vooral als hygienefactor en is niet zozeer gericht op het verleden als wel op wat er op basis van recente ervaringen zou moeten gebeuren om strategieën en plannen te realiseren en bij te sturen daar waar dat nodig is. Financieel is hier vooral financieel-bedrijfskundig.
In mijn adviespraktijk en tijdens trainingen voor onder andere AA’s, RA’s en RC’s leidt het vaak tot principiële discussies over rol- en taakopvatting. In feite gaat het dan over vragen zoals onderstaand:
Wie is je klant en hoe ziet die jou en je rol?
Als ik aan financials vraag wie eigenlijk de klant is, blijft het vaak even stil. Aarzelend en met wat hulp komt dan het lijnmanagement ter sprake. Direct daarop vraag ik of men op de hoogte is van de werkelijke klantwensen. De eerste scheiding der geesten voltrekt zich. Een deel van het publiek kijkt me aan met een blik van verbazing; ‘das toch logisch?’ Een groeiend deel zie ik denken. Desgevraagd blijkt dat het overgrote deel van het lijnmanagement vooral de traditionele rol van de financial in gedachten heeft; de ‘vakman of vakvrouw’ die een geaccepteerde collega is, maar waarvan de toegevoegde waarde als gering wordt ervaren. Beslissingen neem je als manager immers voor de toekomst en daar zoek je value added. Dat vraagt om meer dan de vakman of vakvrouw. Desgevraagd geeft dan het lijnmanagement een oordeel als ‘ze snappen me’.
Is detail belangrijk of gaat het om de grote lijnen?
Opnieuw een vraag die het publiek bezighoudt. Vanuit de werkstijl van veel financials zijn detail en zeker weten in zekere mate vanzelfsprekendheden. Een verbindende factor is dat zowel de interne klant als de financial een hekel hebben aan verrassingen. Enige accuratesse is dan ook gewenst. De gemiddelde werkstijl van de lijnmanager is echter een geheel andere. Die wil hooguit wat leren van het verleden om het beter te doen in de toekomst. Daarbij volstaan de grote lijnen, als is het maar omdat details richting een onzekere toekomst geen zin hebben. De financial die blijft hechten aan detail, wekt dan ook alleen maar wrevel op bij zijn interne klanten en verliest de aansluiting op diens belevingswereld.
Verwerken we gegevens of produceren we managementinformatie?
Het huidige bestaansrecht van veel financiële functies, bestaat veelal nog uit het verwerken van financieel administratieve gegevens. Uiteenlopende financiële processen structureren die verwerking en borgen dat het allemaal juist, tijdig en volledig verloopt. Financiële afdelingen kennen om diezelfde reden verschillende soorten administraties. Daar zijn we zo druk mee bezig dat ons ontgaat wat er daarbuiten aan de hand is. Als immers je bestaansrecht bestaat uit het verwerken van ‘zekere’ mutaties uit het verleden aan de hand van daartoe ontworpen processen, moet je je ook realiseren dat in dit digitale tijdperk het automatiseren ervan een klein kunstje is. Niet voor niets zijn digitalisering, robotisering en ‘straight through processing’ termen die je steeds meer tegen komt en gaat komen. Het is dan ook P2P, O2C, H2R en R2R wat de klok slaat. De gegevensverwerking is eveneens geautomatiseerd of zal dat in de nabije toekomst worden. Waar het vervolgens om gaat is wat enige ordening van gegevens aan toekomstgerichte managementinformatie kan bieden. We onderscheiden dan ‘management’, de gebruiker van de informatie en zijn context en ‘informatie’, een zodanige ordening van gegevens dat zijn vragen worden beantwoord, of onzekerheid wordt weggenomen. Voor beide componenten is het van groot belang dat het oordeel van de interne klant luidt; ‘die mensen van financiën; die snappen me’.
Zijn we onmisbaar of denken we dat maar?
De financiële functie is onlosmakelijk verbonden aan iedere vorm van organisatie en onmisbaar. Er zal dus altijd een financiële functie zijn en blijven. Althans dat lees je veel en hoor je om je heen. In feite is dat nog maar de vraag. Tot in de jaren negentig behoorde een boordwerktuigkundige tot de vaste bezetting van menig vliegtuigcockpit. Inmiddels kunnen de andere twee het heel goed zonder. Daarbij geholpen door moderne technologie en big data. Als we in staat zijn om de vier financiële kernprocessen efficiënt en effectief te organiseren (en dat zijn we), dan zijn we voor we het weten die verdwenen boordwerktuigkundige. Een besef dat ook doorgedrongen is tot de controlepraktijk van de meeste grote accountantskantoren waar het straks meer gaat om EDP-audit dat om financial audit.
Waar vinden we dan de 'value added' ?
Wordt de soep al zo heet gegeten? Nee hoor, dat valt (nog) mee. Maar laat je niet verrassen en begin op tijd met voorsorteren. Het is van belang het een (nog) te doen maar het ander vooral niet te laten. Dat andere is in dit geval het herijken van de toegevoegde waarde van de financiële functie. Niet meer op het financieel-administratieve (‘vaklui, verder heb ik er helaas niet veel aan) maar veel meer op het ‘financieel bedrijfskundige’ (‘ze snappen me en denken mee’). Dat betekent een shift in inhoudelijke kennis (meer bedrijfskundig), een shift in mindset (prospectiever en kunnen loslaten) en een shift in vaardigheden (de geaccepteerde maar confronterende boodschapper zijn, wiens objectieve denkkracht je graag aan tafel hebt).
Wat nu?
In mijn dagelijkse praktijk krijg ik verschillende reacties op mijn visie.
Het ene kamp, en krimpend van omvang, bestaat uit de traditionele groep financieel-administratieve professionals die vooral vindt dat het zo’n vaart niet loopt en daar vooral bevestiging voor zoekt. Ik vrees dat zij zichzelf straks in gezelschap bevinden van onder meer grote groepen bankiers die lang hetzelfde dachten. Het andere kamp wordt gevormd door de groeiende groep die de noodzaak van verandering en ontwikkeling ziet, maar behoefte heeft aan oriëntatie en een routekaart voor verandering.
Behoor je tot die laatste groep (of tot de eerste en wil je je toch laten overtuigen) en wil je je financiële functie ontwikkelen naar 2.0? Neem dan contact op voor een vrijblijvend advies of schrijf je in voor een van onderstaande programma’s die ontwikkeld zijn om je te helpen bij je oriëntatie en je roadmap.
